Διατροφικές συμβουλές για εγκύους

new2_5216459_blog.jpg

«Το ωραιότερο πλάσμα του κόσμου είσαι εσύ ….»

   
Και όμως τα λόγια δεν αναφέρονται όπως το γνωστό άσμα σε κάποια αιθέρια ύπαρξη, αλλά σε αυτό που μπορεί να υπάρχει μέσα σε μια γυναίκα. Ένα πλάσμα το οποίο χτυπάει η καρδούλα του παράλληλα με τη δική σας, τρέφεται από εσάς, μεγαλώνει μέρα με την ημέρα και σας γεμίζει με μια ανεξήγητη χαρά και ευτυχία μόνο γιατί υπάρχει …
Ποιος μπορεί να τα κάνει όλα αυτά ;

Το ωραιότερο πλάσμα του κόσμου, το μωρό σας, από την πρώτη κιόλας ημέρα που υπάρχει μέσα στο σώμα σας.
Μια εγκυμοσύνη βέβαια εκτός από ευτυχία φέρνει την εγκυμονούσα αντιμέτωπη με ευθύνες και υποχρεώσεις απέναντι στο μικρό αγέννητο πλασματάκι το οποίο εξαρτάται πλήρως από την μητέρα του.
Στις επόμενες γραμμές θα ενημερωθείτε για το τι χρειάζεται να κάνετε όσον αφορά την διατροφή σας από την πρώτη ημέρα που διαπιστώνετε ότι θα φέρετε στον κόσμο μια καινούρια ζωή μέχρι και μερικούς μήνες μετά τον τοκετό που περιλαμβάνουν τον θηλασμό.
Ας ξεκινήσουμε με το βάρος το οποίο πρέπει να πάρει μια γυναίκα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης. Μην ακούτε τις σειρήνες να σας φωνάζουν ότι τώρα πρέπει να τρώτε για δυο, γιατί το υπερβολικό βάρος εγκυμονεί κινδύνους. Η προσθήκη βάρους 10-12 κιλά είναι επιβεβλημένη και κατανέμεται κατά προσέγγιση στα εξής :
•    Έμβρυο:                                        3-4  κιλά
•    Πλακούντας:                                 0,7  κιλά
•    Αμνιακό υγρό:                               0,8  κιλά
•    Μήτρα:                                          0,9  κιλά
•    Αύξηση όγκου πλάσματος:           1,5  κιλά
•    Μαστοί:                                         0,5  κιλά
•    Εναπόθεση λίπους-πρωτεΐνης:      2  κιλά
•    Εξωκυττάριο υγρό:                       2  κιλά
Η συγκεκριμένη αύξηση βάρους ποικίλει ανάλογα με το βάρος που θα ξεκινήσει η εγκυμοσύνη. Έτσι σε γυναίκες που έχουν περισσότερο βάρος από το κανονικό μια πρόσληψη 7-11 κιλά είναι ικανοποιητική, ενώ όταν το βάρος είναι κάτω του κανονικού προτείνεται αύξηση 12-18 κιλά.
Μια εγκυμοσύνη κοστίζει περίπου 70000 Kcal (θερμίδες) στον οργανισμό οι οποίες αντιστοιχούν σε μια αύξηση 300-350 Kcal  στο καθημερινό διαιτολόγιο της εγκύου στο 2ο  και 3ο  τρίμηνο της κύησης. Να τονίσουμε ότι στο 1ο  τρίμηνο οι μεταβολές που συμβαίνουν στο έμβρυο και στους μητρικούς ιστούς είναι μικρές οπότε 150  Kcal  καθημερινά, φτάνουν για να καλύψουν τις ανάγκες. Με πιο απλά λόγια στους πρώτους τρεις μήνες πρέπει να πάρετε από καθόλου μέχρι 1,5  κιλό και για τους επόμενους 6 μήνες πρέπει να βάζετε 1-1,5  κιλά το μήνα. Αν αποφασίσετε να ξεχάσετε το μέτρο και τις συμβουλές του γιατρού σας όσον αφορά το φαγητό σας τότε υπάρχει μεγάλος κίνδυνος για διαβήτη και υπέρταση ( καταστάσεις άκρως επικίνδυνες ) και θα είναι πολύ δυσκολότερο να επανέλθετε στα κιλά σας.
Ποιες τροφές πρέπει να επιλέγουμε και ποιες πρέπει να αποφεύγουμε στην διάρκεια της εγκυμοσύνης ;
Οι τροφές που πρέπει να επιλέγουμε είναι :
1)    τα γαλακτοκομικά. Προσφέρουν πρωτεΐνες, για την σύνθεση των ιστών της μητέρας, εμβρύου  και ασβέστιο. Η κατανάλωση τους πρέπει να αυξάνεται σε 3 μερίδες / ημέρα.
2)    τα φρούτα και τα λαχανικά. Προσφέρουν βιταμίνη C, φυτικές ίνες, προβιταμίνη Α και φολλικό οξύ, το οποίο είναι πολύ σημαντικό στην εγκυμοσύνη αφού παίζει ρόλο στην σύνθεση του DNA και την ομαλή κυτταρική διαίρεση. Άλλωστε πολλές γυναίκες που είναι σε κατάσταση εγκυμοσύνης παίρνουν κατόπιν συμβουλής του γιατρού φολλικό οξύ σαν συμπλήρωμα. Πρέπει να καταναλώνονται 5 μερίδες καθημερινά.
3)    κρέας, κοτόπουλο, ψάρι, όσπρια και αβγά. Προσφέρουν πρωτεΐνες, βιτ. Β12 και σίδηρο, ο οποίος χρειάζεται για την ανάπτυξη του εμβρύου και του πλακούντα, αλλά και για την αύξηση της μάζας των ερυθρών αιμοσφαιρίων της μητέρας.
4)    ψωμί, δημητριακά ολικής αλέσεως, πατάτες, ρύζι είναι τροφές που δίνουν ενέργεια, υδατάνθρακες και φυτικές ίνες και πρέπει να καταναλώνονται καθημερινά.
5)    τα λιπαρά πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο.
Στην εγκυμοσύνη θα πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωση καφέ γιατί η καφεΐνη είναι διεγερτικό, το οποίο αυξάνει τους καρδιακούς παλμούς και το μεταβολισμό της μητέρας, μεταβολές οι οποίες επηρεάζουν τον καρδιακό παλμό, την αναπνοή και την ανάπτυξη του εμβρύου. Έχει διουρητικές ιδιότητες με αποτέλεσμα να χάνονται υγρά και ηλεκτρολύτες  τα οποία είναι απαραίτητα στην κύηση. Ακόμη εμποδίζει την απορρόφηση σημαντικών ιχνοστοιχείων όπως το ασβέστιο και σίδηρος (κατανάλωση κοντά στο γεύμα).
Εκτός από τον καφέ, καφεΐνη επίσης περιέχουν το τσάι, τα αναψυκτικά τύπου Cola,  η σοκολάτα και κάποια αναλγητικά φάρμακα. Κατανάλωση μικρότερη από 300 mg δεν αποτελεί παρόλα αυτά κίνδυνο, οπότε περιστασιακά κατανάλωση καφέ και ιδιαίτερα ελληνικού είναι επιτρεπόμενες αφού ένα φλιτζάνι έχει περίπου 100 mg καφεΐνης.
Οι γυναίκες που εγκυμονούν θα πρέπει να είναι πολύ επιφυλακτικές όσον αφορά το θέμα αλκοόλ. Μερικού γιατροί επιτρέπουν αραιά την κατανάλωση ενός ποτηριού κρασιού ενώ κάποιοι άλλοι την απαγορεύουν. Εκείνο που πρέπει να ξέρετε είναι ότι το αλκοόλ περνάει αβίαστα στο αίμα του εμβρύου, το οποίο αδυνατεί να το μεταβολίσει αφού νευρικό σύστημα, συκώτι και νεφρά δεν είναι πλήρως σχηματισμένα. Συχνή κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει μειωμένο βάρος του βρέφους, αυτόματη αποβολή, παραμορφώσεις και βλάβες.
Μετριάστε την κατανάλωση αλατιού για αποφυγή οιδημάτων και αύξησης της αρτηριακής πίεσης. Προσοχή θα πρέπει να δίνεται στην υπερκατανάλωση βιταμίνης Α που βρίσκεται άφθονα στο συκώτι, γιατί υπερβιταμίνωση συνδέεται με τερατογενέσεις και νεφρικές ανωμαλίες.
Δυσκοιλιότητα –εμετοί – καούρες. Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να παρατηρήσετε πρόβλημα δυσκοιλιότητας. Η λύση είναι τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες όπως δημητριακά ολικής αλέσεως, φρούτα και λαχανικά, που σε συνδυασμό με 6-8 ποτήρια νερό μπορεί να σας βοηθήσουν. Εμετοί και καούρες. Μην μένετε νηστικές για πολλές ώρες και αποφύγετε τις έντονες μυρωδιές κατά το μαγείρεμα. Τις περισσότερες φορές τα κρύα γεύματα είναι πιο ανεκτά από τα ζεστά. Κάντε μικρά και συχνά γεύματα και αποφύγετε λιπαρά και πικάντικα φαγητά. Αποφύγετε το βούρτσισμα των δοντιών αμέσως μετά τα γεύματα  γιατί προκαλεί γαστρικές ενοχλήσεις.
Επιτέλους έφτασε η ώρα που το πλασματάκι μέσα στην κοιλιά σας μεγάλωσε, ωρίμασε και πλέον ήρθε η ώρα για την γέννησή του. Μπορεί βέβαια το μωρό σας πλέον να μην τρέφεται μέσα από τον οργανισμό σας, αλλά πλέον υπάρχει ο θηλασμός.
Ο θηλασμός είναι η παραγωγή και έκκριση γάλακτος από τον μαστικό αδένα και είναι μια φυσιολογική διαδικασία που πραγματοποιείται με επιτυχία από τουλάχιστον το 90 % των γυναικών που θα προσπαθήσουν. Στην διάρκεια του θηλασμού οι γυναίκες πρέπει να καταναλώνουν 500 Kcal επιπλέον την ημέρα σε σχέση με τις ανάγκες τους πριν την εγκυμοσύνη. Επειδή ο θηλασμός επιβάλει ένα βαρύ ενεργειακό κόστος αυτές οι 500 θερμίδες δεν επαρκούν, οπότε ο οργανισμός στρέφεται στις λιποαποθήκες της μητέρας, πράγμα που τις επιτρέπει να επιστρέψει ομαλά στο παλιό σωματικό της βάρος. Η θηλάζουσα θα πρέπει να συνεχίσει να τρώει σωστά και ισορροπημένα όπως περιγράψαμε κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Οι γυναίκες που θηλάζουν μερικές φορές συμβουλεύονται να αποφεύγουν τροφές που « προκαλούν αέρια », δημιουργούν ενοχλήσεις ή αρωματίζουν το γάλα και αναστατώνουν το βρέφος όπως κρεμμύδια, λάχανο, όσπρια, σκόρδο, σοκολάτα και πικάντικα. Στην πραγματικότητα υπάρχει μικρή βάση σε αυτές τις απαγορεύσεις. Εάν παρατηρήσετε μια σύνδεση μεταξύ ενός τροφίμου και αντίδραση του μωρού σας τότε θα μπορούσατε να το αποφύγετε. Στο μέλλον όμως  μπορείτε να το ξαναδοκιμάσετε αφού τα βρέφη είναι ανήσυχα για πολλούς λόγους και το τρόφιμο να μην είναι η πραγματική αιτία.
  Οι σύγχρονες μητέρες θα πρέπει να επιδιώκουν τον θηλασμό και όχι να τον αποκλείουν με πρόσχημα ότι θέλουν να χάσουν γρήγορα τα κιλά της εγκυμοσύνης. Ο θηλασμός έχει πολλά πλεονεκτήματα για το μωρό σας αλλά και για την μητέρα τα οποία πρέπει να εκμεταλλευτείτε.
Οφέλη θηλασμού για το μωρό :
•    πρόληψη ίκτερου, αφού το μητρικό γάλα είναι εύπεπτο και προκαλεί συχνές κενώσεις, πράγμα που βοηθάει να απομακρύνεται η χολερυθρίνη, η ουσία που είναι υπεύθυνη για τον ίκτερο και τις επιπτώσεις του.
•    προφυλάσσει από λοιμώξεις και αρρώστιες αφού το μητρικό γάλα περιέχει αντισώματα.
•    μειώνει την πιθανότητα να εμφανιστούν αλλεργίες αφού το γάλα αγελάδας έχει κάποιες πρωτεΐνες που απουσιάζουν από το μητρικό γάλα και ενδεχομένως να προκαλέσουν αλλεργίες.
•    αποφυγή παχυσαρκίας. Τα βρέφη που θηλάζουν έχουν μικρότερες πιθανότητες να τραφούν περισσότερο σε σχέση με αυτά που τρώνε από το μπουκάλι.
•    πιο έξυπνα παιδιά. Το ανθρώπινο γάλα είναι πλούσιο σε λιπαρά οξέα τα οποία βοηθούν στην ανάπτυξη του νευρικού συστήματος των παιδιών
Οφέλη θηλασμού για την μητέρα :
•    η μητέρα δένεται συναισθηματικά με το παιδί
•    βοηθά την μητέρα να επανέλθει στο αρχικό της βάρος και μάλιστα με σταδιακό ρυθμό αποφεύγοντας χαλάρωση και πτώση του στήθους.
•    αντισυλληπτική προστασία. Η μητέρα δεν έχει εμμηνόρυση και δεν κινδυνεύει να μείνει έγκυος αμέσως μετά την γέννα, έτσι ο οργανισμός μπορεί να επανέλθει πλήρως.
•    μειωμένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού και ωοθηκών
•    ευκολία και οικονομία. Η μητέρα δεν χρειάζεται να αγοράζει, να πλένει και να αποστειρώνει τα σκεύη για την διατροφή του βρέφους. Το μόνο που χρειάζεται είναι να πάρει το μωρό της αγκαλιά. Επιπλέον το κόστος της αγοράς γάλακτος για το παιδί τον πρώτο χρόνο της ζωής του είναι αρκετά υψηλά, πράγμα το οποίο αποφεύγεται με τον θηλασμό.
Όπως θα καταλάβατε ή ήδη γνωρίζετε η εγκυμοσύνη και ο θηλασμός είναι καταστάσεις που σας γεμίζουν με ευθύνες αλλά και πρωτόγνωρες χαρές. Εμπιστευθείτε την σωστή κρίση σας, τις συμβουλές του γιατρού σας και του διαιτολόγου σας και όλα θα πάνε καλά. Στο τέλος τα δυο ματάκια που θα σας κοιτάζουν μέσα από την αγκαλιά σας θα είναι η ανταμοιβή γι’ αυτήν την περίοδο δοκιμασίας για σας και το σώμα σας.
 
Αφιερωμένο στην γυναίκα μου, που όταν θα διαβάζετε αυτές τις γραμμές θα με έχει κάνει μπαμπά για 2η φορά….    


Δήμος Νικόλαος
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος