Τι συμβαίνει όταν πλησιάζουν τα γεράματα;

Υπάρχει κάτι με το οποίο όλοι ερχόμαστε αντιμέτωποι όσο και να μην το θέλουμε̇· αυτό είναι το φαινόμενο της γήρανσης. Αρχίζουμε να γερνάμε από την ώρα που γεννιόμαστε και η διαδικασία μοιάζει με αναπόφευκτη ασθένεια που κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας για την οποία δεν υπάρχει θεραπεία. Όμως πριν βιαστούμε να παραδώσουμε τα όπλα και να αφεθούμε στο αβέβαιο μέλλον που η πάροδος του χρόνου μας προσφέρει ας δούμε τι έχει να πει η επιστήμη επί του θέματος. Από το φόβο του ανθρώπου μπροστά στο θάνατο και την επιθυμία να τον αποφύγει γεννήθηκε η γεροντολογία. Είναι η επιστήμη που μελετάει τη διαδικασία με την οποία γίνεται η μετάβαση σε μεγαλύτερες ηλικίες και επιδιώκει να βρει τρόπους αποφυγής των ασθενειών που σχετίζονται με τα γεράματα, να επιβραδύνει την παρακμή του ανθρώπινου σώματος διατηρώντας την υγεία, και γενικότερα να προτείνει λύσεις για την παράταση της ζωής.

Η ωρίμανση μπορεί να έχει και θετική έννοια, για παράδειγμα το κρασί που ωριμάζει. Στην περίπτωση του ανθρώπου όμως δε συμβαίνει αυτό και το πέρασμα του χρόνου σηματοδοτεί σταδιακή μείωση λειτουργιών, αναπόφευκτη και αμετάβλητη απώλεια της ζωτικότητας και αύξηση της ευπάθειας όσον αφορά σε ένα μεγάλο αριθμό ασθενειών. Η φθορά των οργάνων και του ανθρώπινου σώματος είναι αναπόφευκτη από την ίδια τη φύση της ύπαρξής μας και είναι πιθανό το ίδιο το γενετικό μας υλικό να μας δίνει ημερομηνία λήξης. Στη γεροντολογία ωστόσο πιστεύεται πως τα γηρατειά  δεν είναι απλώς μια διαδικασία που αντανακλά την πολύχρονη χρήση και την επακόλουθη φθορά, αλλά μάλλον είναι το αποτέλεσμα μη δυνατότητας αντικατάστασης των φθαρμένων κομματιών. Όλα τα μόρια και οι ιστοί του σώματός μας μπορεί να γερνούν μεμονωμένα, αλλά αν ένα αχρηστευμένο μέρος μπορούσε να αντικατασταθεί από ένα ολοκαίνουργιο τότε το σύνολο του οργανισμού δε θα σταματούσε να λειτουργεί. Το υπόλοιπο της επιστημονικής κοινότητας είναι διχασμένο σχετικά με τα αίτια των γηρατειών. Πιστεύεται πως είναι το αποτέλεσμα του συνδυασμού αλλαγών που σχετίζονται με την ηλικία και ασθενειών που μπορεί να εκδηλωθούν κατά τη διάρκεια της ζωής και μάλιστα κάποιοι επιστήμονες υποστηρίζουν πως το γήρας προκαλείται από την αδυναμία των μηχανισμών επιδιόρθωσης των βλαβών που συμβαίνουν στον οργανισμό μας να ανταποκριθούν στις μεταβολές του χρόνου, χωρίς να υπάρχει βασική διαδικασία γήρανσης. Στην αντίθετη άκρη βρίσκονται οι επιστήμονες που πιστεύουν ότι τα γεράματα είναι γενετικά προγραμματισμένα και ότι γερνάμε σύμφωνα με ένα καλά καθορισμένο πλάνο που λειτουργεί με χρονοδιακόπτη. Ίσως η διαδικασία του φυσιολογικού γήρατος να είναι κάτι που δεν θέλουμε και τόσο πολύ να αποφύγουμε. Είναι άλλωστε η φυσική εξέλιξη όλων των πραγμάτων να ωριμάζουν, να φτάνουν σε ένα μέγιστο επίπεδο ακμής και στη συνέχεια να παρακμάζουν, αφήνοντας έτσι χώρο για καινούργιες δυνατότητες. Θα ήταν καταπληκτικό αν πράγματι η γεροντολογία ανακάλυπτε τον τρόπο να μας φέρει πιο κοντά στην αθανασία. Ως τότε όμως το να παρατείνουμε τη ζωή μας με δέκαπέντε χρόνια από τα οποία το μεγαλύτερο μέρος θα περάσουμε μη θυμόμενοι τα ονόματα των παιδιών μας ή στο κρεβάτι κάποιου νοσοκομείου μόνο για να θεωρούμαστε ζωντανοί δε φαίνεται η πιο ελκυστική λύση. Κάποιες φορές ίσως είναι προτιμότερο να συμπεριφερόμαστε σαν τα γεράματα και ο θάνατος να είναι απλά μια ανυπόστατη φήμη και να κάνουμε άλλα σχέδια από αυτά που η φύση έχει για μας, με την ελπίδα να προλάβουμε να τα πραγματοποιήσουμε.

Ευσταθιάδου Χρυσούλα

Βιολόγος