Η χοληστερόλη ή χοληστερίνη, όπως είναι ευρέως γνωστή, είναι μία χημική ουσία (στερόλη), που αυξάνει στον οργανισμό με την κατανάλωση λιπαρών ουσιών. Το όχημα μεταφοράς της χοληστερόλης στο αίμα είναι οι λιποπρωτεΐνες, που αποτελούνται από υδρόφοβα λιπίδια (εστέρες χοληστερόλης, τριγλυκερίδια), υδρόφιλα λιπίδια (φωσφολιπίδια, μη εστεροποιημένη χοληστερόλη) και πρωτεΐνες.
Οι λιποπρωτεΐνες ανάλογα με την πυκνότητά τους διαιρούνται σε χυλομικρά, VLDL (very low density lipoprotein-πολύ χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη), IDL(Intermediate density lipoprotein-ενδιάμεσης πυκνότητας λιποπρωτεΐνη), LDL (low density lipoprotein-χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη) και HDL (high density lipoprotein-υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη). Το όχημα μεταφοράς της χοληστερόλης των τροφών είναι τα χυλομικρά μέσω των οποίων η εξωγενώς απορροφούμενη χοληστερόλη μεταφέρεται στο ήπαρ.
Διατροφική χοληστερόλη, χυλομικρό και VLDL
Καθώς το χυλομικρό διέρχεται από την κυκλοφορία, συναντά ένα ειδικό ένζυμο, την λιποπρωτεϊνική λιπάση, η οποία ευρίσκεται στην ενδοθηλιακή επιφάνεια των τριχοειδών αγγείων του λιπώδους ιστού, της καρδιάς, των σκελετικών μυών. Ο ρόλος της είναι η υδρόλυση των χυλομικρών και η απελευθέρωση λιπαρών οξέων, τα οποία προσλαμβάνονται από κύτταρα του σώματος. Σημαντικό ρόλο στην αντίδραση αυτή έχει η APOCII, που δρα ως συνένζυμο. Τα εναπομένοντα υπολείμματα χυλομικρών (chylomicron remnants) απομακρύνονται από το ήπαρ. Η LPL υδρολύει και την VLDL (very low density lipoprotein-πολύ χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη), που απελευθερώνεται από το ήπαρ στην κυκλοφορία, ενσωματώνοντας χοληστερόλη ενδογενούς και εξωγενούς προέλευσης και τη μετατρέπει σε IDL(Intermediate density lipoprotein-ενδιάμεσης πυκνότητας λιποπρωτεΐνη). Η IDL(Intermediate density lipoprotein-ενδιάμεσης πυκνότητας λιποπρωτεΐνη) μετατρέπεται στη συνέχεια σε LDL (low density lipoprotein-χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη).
Η μέτρηση της λιποπρωτεϊνικής λιπάσης χρησιμοποιείται σε άτομα με υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων και VLDL χοληστερόλης και χαμηλές συγκεντρώσεις HDL, LDL χοληστερόλης. Τα άτομα με ανεπάρκεια λιποπρωτεϊνικής λιπάσης εμφανίζουν κιτρινόλευκες βλατίδες στο σώμα (ξανθώματα) χωρίς άλλα συμπτώματα. Σε αρκετές περιπτώσεις ωστόσο υπάρχουν επεισόδια κοιλιακού πόνου και παγκρεατίτιδας.
Αίτια
Κληρονομική έλλειψη του ενζύμου ή της APOCII
Δευτεροπαθής μείωση (π.χ. από παχυσαρκία, διαβήτη, αλκοολισμό, υποθυρεοειδισμό)
Σήμερα υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία.