Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας η παχυσαρκία σήμερα έχει πάρει διαστάσεις επιδημίας με πάνω από 1 δισεκατομμύριο ενήλικες παγκοσμίως να είναι υπέρβαροι – τουλάχιστον 300 εκατομμύρια από αυτούς θεωρούνται κλινικά παχύσαρκοι – ενώ αποτελεί σημαντικό επιβαρυντικό παράγοντα για χρόνιες ασθένειες και αναπηρίες.

Για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας οι οργανισμοί υγείας επισημαίνουν ότι απαιτείται πολυπαραγοντική προσέγγιση και ότι τα προγράμματα διαχείρισης βάρους θα πρέπει να περιλαμβάνουν στρατηγικές οι οποίες στοχεύουν στην αλλαγή της συμπεριφοράς ενός ατόμου αυξάνοντας τα επίπεδα της φυσικής δραστηριότητας, βελτιώνοντας τις διατροφικές συνήθειες και την ποιότητα της διατροφής και μειώνοντας την ενεργειακή του πρόσληψη.

Στο εμπόριο σήμερα συναντάμε πληθώρα διατροφικών σκευασμάτων τα οποία υποστηρίζεται ότι συμβάλουν στην απώλεια βάρους και όπως φαίνεται από την κατανάλωσή τους πολλοί είναι αυτοί που τα επιλέγουν.

Τι είναι τα διατροφικά συμπληρώματα;

Τα διατροφικά συμπληρώματα είναι μία μεγάλη κατηγορία θρεπτικών και άλλων βιοενεργών συστατικών τα οποία μπορεί να έχουν δύο πιθανούς ρόλους στην απώλεια βάρους. Πρώτον, μπορεί να παρέχουν απαραίτητα θρεπτικά συστατικά σε μία δίαιτα χαμηλών θερμίδων η οποία είναι ελλιπής σε αυτά. Δεύτερον, υπάρχουν τα συμπληρώματα τα οποία υποστηρίζουν ότι ενισχύουν τους μηχανισμούς απώλειας βάρους για παράδειγμα μειώνοντας την αίσθηση της πείνας ή αυξάνοντας το βασικό μεταβολισμό.

Διατροφικά συμπληρώματα για την κάλυψη των αναγκών σε απαραίτητα θρεπτικά συστατικά

Σε πολλές περιπτώσεις μία δίαιτα χαμηλών θερμίδων της τάξεως των 1200-1500 θερμίδων, οι οποίες συχνά συστήνονται από τους ειδικούς για απώλεια βάρους, είναι δύσκολο να καλύψει τις ανάγκες ορισμένων ατόμων σε κάποια θρεπτικά συστατικά όπως σίδηρο, ασβέστιο και βιταμίνη Β-6. Έτσι ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ατόμου ο διαιτολόγος ή ο ιατρός μπορεί να κρίνει απαραίτητη τη χορήγηση ειδικών σκευασμάτων τα οποία μπορεί να περιέχουν ένα συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό ή συνδυασμό βιταμινών και ιχνοστοιχείων. Για παράδειγμα είναι πολύ συνηθισμένο να χορηγείται ένα συμπλήρωμα ασβεστίου σε γυναίκες οι οποίες ανήκουν στην κατηγορία υψηλού κινδύνου για οστεοπόρωση προκειμένου να αποφευχθεί η απώλεια οστικής μάζας κατά τη διάρκεια μίας δίαιτας χαμηλών θερμίδων.

Επειδή η πρόσληψη μεγάλων δόσεων ορισμένων βιταμινών και ιχνοστοιχείων μπορεί να επιβλαβής είναι σημαντικό η συνδυαστική πρόσληψη από τις τροφές και από τα συμπληρώματα να μην υπερβαίνει κατά πολύ το 100% της Συνιστώμενης Ημερήσιας Πρόσληψης (ΣΗΠ) και οπωσδήποτε να μην ξεπερνάει τα ανώτερα επιτρεπτά όρια.

Προκειμένου λοιπόν για την ασφάλειά μας είναι σημαντικό να συμβουλευόμαστε ένα διαιτολόγο ή ένα ιατρό πριν πάρουμε κάποιο συμπλήρωμα διατροφής και να αποφεύγουμε τις λεγόμενες μεγαδόσεις σε μεμονωμένα θρεπτικά συστατικά. Για όσους καταναλώνουν από τις τροφές 100% της ΣΗΠ στα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά δεν υπάρχει αναγνωρισμένο όφελος από την χρήση συμπληρωμάτων βιταμινών και ιχνοστοιχείων.

Διατροφικά συμπληρώματα που ενισχύουν την απώλεια βάρους ή χάπια αδυνατίσματος

Σήμερα υπάρχουν διαθέσιμα πολλά διατροφικά συμπληρώματα των οποίων οι παρασκευαστές υποστηρίζουν ότι βοηθούν την απώλεια βάρους. Οι προτεινόμενοι μηχανισμοί δράσης ποικίλλουν ανάλογα με τα συστατικά. Κάποια συμπληρώματα υποστηρίζεται ότι έχουν ανορεκτική δράση και μειώνουν την πρόσληψη της τροφής, ενώ άλλα υποστηρίζεται ότι προκαλούν μεταβολικές αλλαγές οι οποίες αυξάνουν τις καύσεις του οργανισμού οδηγώντας σε απώλεια βάρους. Για τα περισσότερα από αυτά τα προϊόντα επαρκή επιστημονικά στοιχεία σχετικά με την αποτελεσματικότητά τους δεν υπάρχουν μέχρι σήμερα ενώ σε πολλές περιπτώσεις αμφισβητείται η ασφάλειά τους.

Τα συμπληρώματα διατροφής και τα βοηθήματα για αδυνάτισμα δεν υπόκεινται στην ίδια αυστηρή νομοθεσία με τα συνταγογραφούμενα φάρμακα με αποτέλεσμα να θεωρούνται ασφαλή μέχρι να αποδειχθεί το αντίθετο. Για αυτό το λόγο κατά καιρούς η διακίνηση πολλών συμπληρωμάτων διατροφής απαγορεύεται εάν βρεθεί ότι η κατανάλωσή τους δεν είναι ασφαλής. Στον παρακάτω πίνακα μπορείτε να δείτε ορισμένα από τα πιο συνηθισμένα συστατικά των προϊόντων αδυνατίσματος και τα στοιχεία που διαθέτουμε για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά τους.

Συστατικό	Ισχυρισμός	Αποτελεσματικότητα	Ασφάλεια
Ορλιστάτη	Μειώνει την απορρόφηση του διαιτητικού λίπους	Αποτελεσματικό	Σε σπάνιες περιπτώσεις έχουν αναφερθεί σοβαρές βλάβες στο συκώτι
Συζευγμένο Λινολεϊκό Οξύ (CLA)	Μειώνει το σωματικό λίπος και συμβάλλει στην αύξηση της μυϊκής μάζας	Πιθανώς αποτελεσματικό	Πιθανώς ασφαλές
Απόσταγμα πράσινου τσαγιού	Αυξάνει το μεταβολισμό της ενέργειας και του λίπους και μειώνει την όρεξη	Ανεπαρκή αξιόπιστα στοιχεία για να εκτιμηθεί	Πιθανώς ασφαλές
Guar gum	Εμποδίζει την απορρόφηση του διαιτητικού λίπους και αυξάνει το αίσθημα του κορεσμού	Πιθανώς μη αποτελεσματικό	Πιθανώς ασφαλές
Chitosan	Εμποδίζει την απορρόφηση του διαιτητικού λίπους	Ανεπαρκή αξιόπιστα στοιχεία για να εκτιμηθεί	Πιθανώς ασφαλές
Chromium	Αυξάνει την καύση της ενέργειας, μειώνει την όρεξη και συμβάλλει στην αύξηση της μυϊκής μάζας	Ανεπαρκή αξιόπιστα στοιχεία για να εκτιμηθεί	Πιθανώς ασφαλές
Hoodia	Μειώνει την όρεξη	Ανεπαρκή αξιόπιστα στοιχεία για να εκτιμηθεί	Ανεπαρκείς πληροφορίες
Bitter orange	Αυξάνει την καύση της ενέργειας	Ανεπαρκή αξιόπιστα στοιχεία για να εκτιμηθεί	Πιθανώς μη ασφαλές
Ephedra	Μειώνει την όρεξη	Πιθανώς αποτελεσματικό	Πιθανώς μη ασφαλές και απαγορευμένο από τον FDA
Country mallow (heartleaf)	Μειώνει την όρεξη και αυξάνει την καύση της ενέργειας	Ανεπαρκή αξιόπιστα στοιχεία για να εκτιμηθεί	Πιθανώς μη ασφαλές και απαγορευμένο από τον FDA

Πηγή: U.S. Food and Drug Administration, Natural Medicines Comprehensive Database, 2010

Συμπεράσματα

Πριν χρησιμοποιήσουμε οποιοδήποτε συμπλήρωμα διατροφής για να χάσουμε βάρος είναι καλό να συμβουλευτούμε ένα επαγγελματία υγείας ο οποίος θα μας ενημερώσει για την αποτελεσματικότητα και τους πιθανούς κινδύνους από την χρήση του συγκεκριμένου σκευάσματος. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στην περίπτωση που υπάρχει κάποιο πρόβλημα υγείας και ακολουθείται αγωγή με φάρμακα. Με αυτό τον τρόπο θα μπορέσουμε να αντισταθμίσουμε τα οφέλη με τις πιθανές παρενέργειες και να πάρουμε μία τεκμηριωμένη απόφαση.

Βιβλιογραφία

Πηνελόπη Δουβόγιαννη

Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος (BSc, Hons, RD)

Εξειδίκευση στην Παχυσαρκία (PG Certificate Obesity Science & Management)