Διατροφή και μνήμη

new2_Student studying with laptop uid 1427225.jpg

Αν ξεχνάτε κάποιο προγραμματισμένο σας ραντεβού, αν δε θυμάστε που αφήσατε τα κλειδιά σας, ή βρίσκεστε μπροστά σε ένα ανοιχτό ψυγείο, χωρίς να θυμάστε τι θέλατε, είναι σίγουρα κάτι ενοχλητικό που συχνά σας κάνει να αισθάνεστε μεγαλύτεροι σε ηλικία. Όμως δεν είναι πάντα κάτι που έχει σχέση με την ηλικία σας, αλλά συχνά ξεκινάει από το τι υπάρχει στο πιάτο σας.

Αρκετές έρευνες συσχετίζουν τη διατροφή με την κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών και την ενίσχυση της μνήμης. Θρεπτικά συστατικά που κατά καιρούς έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της μνήμης είναι οι βιταμίνες C,  Β12, Β6, Ε, η θειαμίνη, ο σίδηρος, τα ω-3 λιπαρά οξέα  καθώς και ορισμένα από τα απαραίτητα αμινοξέα.

Η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών είναι πάντα μια έξυπνη κίνηση που προστατεύει την υγεία μας. Οι αντιοξειδωτικές ουσίες που βρίσκονται στα τρόφιμα αυτά, μπορούν να βελτιώσουν τη διαδικασία της μάθησης αλλά και τη μνήμη αφού οι ουσίες αυτές μειώνουν την επίδραση της γήρανσης στον εγκέφαλο. Έτσι φρούτα όπως μούρα και βατόμουρα, δαμάσκηνα και ξερά βερίκοκα μπορούν να ενισχύσουν την μνήμη.

Το πράσινο τσάι είναι επίσης πλούσιο σε αντιοξειδωτικές ουσίες, οι οποίες συμβάλουν στην προστασία του εγκεφάλου και τη διαδικασία της μάθησης.

Τρόφιμα όπως άπαχο γάλα, γιαούρτι αλλά και δημητριακά ολικής άλεσης που περιέχουν βιταμίνες του συμπλέγματος Β όπως Β12, Β6 και φολικό οξύ έχουν αντίστοιχες ιδιότητες για τη μνήμη.

Ζάχαρη και υδατάνθρακες,  ουσίες που θεωρούνται σημαντικά ενισχυτικά της μνήμης… Η γλυκόζη, το βασικό συστατικό της ζάχαρης και όλων των υδατανθράκων, αποτελεί το αποκλειστικό καύσιμο του εγκεφάλου. Όταν λοιπόν στερήσουμε τα εγκεφαλικά μας κύτταρα από την γλυκόζη, διαταράσσεται η ομαλή λειτουργία τους και κατ’ επέκταση και η μνήμη. Ιδιαίτερες ευεργετικές ιδιότητες έχει το μέλι και η σοκολάτα και θα πρέπει να προτιμώνται στη θέση της λευκής ζάχαρης. Έτσι, η συχνή και σωστή κατανάλωση των υδατανθράκων μέσα από τρόφιμα όπως ψωμί, πατάτα, ρύζι και ζυμαρικά μπορεί να μας εφοδιάσει με κατάλληλη ποσότητα ενέργειας αλλά και καύσιμου για σκέψη.

Πέρα από την κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών και το πλάνο των γευμάτων παίζει ρόλο στην ενίσχυση της μνήμης. Η καθιέρωση καθημερινώς πρωινού αυξάνει την μνήμη και γενικά βελτιώνει την πνευματική απόδοση. Επίσης μια σειρά από δημοσιευμένες έρευνες που μελέτησαν την απόδοση μαθητών σε πρωινά τεστ στο σχολείο μετά τη λήψη ή μη πρωινού, έδειξαν ότι η απόδοση τους ήταν σαφώς υψηλότερη όταν τα παιδιά είχαν πάρει πρωινό στο σπίτι, κάτι που όπως έδειξαν, οφειλόταν και στην καλύτερη λειτουργία της μνήμης τους.

Τα ω-3 λιπαρά οξέα που βρίσκονται στα ψάρια, κυρίως στο σολομό, στον τόνο, στο σκουμπρί, στον κολιό, στις σαρδέλες, αλλά επίσης στη σόγια, στα καρύδια, στην αντράκλα και σε άλλα τρόφιμα προστατεύουν τον οργανισμό από εξασθένηση της μνήμης και από τη νόσο Αλτσχάιμερ, σύμφωνα με σύγχρονες μελέτες. Πιο συγκεκριμένα πειράματα έδειξαν ότι διατροφή πλούσια σε ένα ω-3 λιπαρά οξέα προστατεύει τον εγκέφαλο από την απώλεια μνήμης και την καταστροφή των κυττάρων που προκαλεί η γήρανση.

Τροφές πλούσιες σε χολίνη ενδυναμώνουν τη μνήμη και ενισχύουν τη δυνατότητα συγκέντρωσης. Η χολίνη συναντάται στα αυγά, σοκολάτα και το συκώτι. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα άτομα που παρουσιάζουν έλλειψη αυτού του θρεπτικού συστατικού εμφανίζουν ασθενή μνήμη και είναι επιρρεπή στην εκδήλωση της νόσου Αλτσχάιμερ.

Μια νέα μελέτη εντόπισε σχέση μεταξύ σωματικού βάρους και μνήμης… με αποτέλεσμα η παχυσαρκία να θεωρείται ένας μείζον προλήψιμος παράγοντας στην εκδήλωση της άνοιας.

Αν ακολουθείτε συχνά κάποιο αυστηρό πρόγραμμα αδυνατίσματος και ξεχνάτε συχνά, μη θεωρήσετε αυτά τα δύο εντελώς άσχετα μεταξύ τους. Τα άτομα που ακολουθούν αυστηρές δίαιτες (crash diets) έχουν χαμηλότερη ικανότητα μνήμης συγκριτικά με άτομα που δεν επιδίδονται σε τέτοιου είδους δίαιτες. Αυτό αποδίδεται στο γεγονός ότι αυτές οι δίαιτες στερούν τα άτομα που τις ακολουθούν, και κατά επέκταση τον εγκέφαλό τους, από βασικά θρεπτικά συστατικά με κυριότερο τη γλυκόζη, αφού οι συγκεκριμένες δίαιτες είναι πολύ φτωχές σε υδατάνθρακες. Επίσης, οι δίαιτες αυτές στερούνται το ελαιόλαδο, πλούσια πηγή βιταμίνης Ε, απαραίτητης για την ομαλή διαδικασία της μνήμης. Για αυτό έχετε έναν ακόμη λόγο να αποφεύγετε δίαιτες που υπόσχονται γρήγορο αποτέλεσμα μέσα όμως από επικίνδυνη για την υγεία σας στέρηση.

Τέλος, αν θέλετε να έχετε γερό μυαλό αποφύγετε τα junk foods και το οινόπνευμα. Οι τροφές αυτές είναι πλούσιες σε κορεσμένα λίπη, επιβαρύνουν τον οργανισμό μας και μειώνουν την ικανότητα πνευματικής απόδοσης. Επίσης ευθύνονται σε μεγάλο ποσοστό για την αύξηση του σωματικού βάρους. Το αλκοόλ με τη σειρά του παρεμβάλλεται στον μεταβολισμό των θρεπτικών συστατικών του εγκεφάλου.

Καθίσταται λοιπόν φανερό ότι το είδος της διατροφής μας μπορεί να συμβάλλει στην ενίσχυση της μνήμης μας, η οποία με το πέρασμα του χρόνου μειώνεται ως φυσικό αποτέλεσμα της γήρανσης. Για αυτό το λόγο η προσεγμένη επιλογή τροφίμων αλλά και η καθιέρωση πρωινού μπορεί εμπράκτως να μας βοηθήσει να θυμόμαστε καλύτερα.

Υπάρχουν σημαντικές επιστημονικές αποδείξεις, ειδικά μετά τα 50 χρόνια ζωής ότι ο βαθμός διατήρησης των πνευματικών ικανοτήτων εξαρτάται από μερικούς απλούς περιβαλλοντικούς παράγοντες. Τα άτομα που παραμένουν σωματικά δραστήρια, αποφεύγουν τα υψηλά επίπεδα άγχους και έχουν πλούσια κοινωνική ζωή είναι καλύτερα εξοπλισμένα να αντιμετωπίσουν την πνευματική γήρανση. Η πνευματική διέγερση, η εκμάθηση νέων πραγμάτων και η νεανικότητα στη σκέψη επίσης συμβάλλουν στην πρόληψη της απώλειας της μνήμης. Και φυσικά η υγιεινή διατροφή είναι το στοιχείο κλειδί στην πνευματική εγρήγορση.. Την επόμενη φορά λοιπόν, που θα βρεθείτε στη δυσάρεστη θέση να ξεχάσετε ένα όνομα, μια επέτειο ή γιατί ανοίξατε το ψυγείο, θυμηθείτε τουλάχιστον να ξεκινήστε μία υγιεινή διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, ψάρια, δημητριακά χωρίς λιπαρά και αλκοόλ!

Αναστασία Δ. Κόκκαλη

Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος B.Sc(Hons)

Μέλος του Πανελλήνιου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων και του British Dietetic Association