Η χολή σχηματίζεται στo ήπαρ και έχει βασικό ρόλο στην διαδικασία της γαλακτωματοποίησης του προσλαμβανόμενου με την τροφή λίπους. Η χολή μειώνει την επιφανειακή τάση του λίπους με αποτέλεσμα η διάσπαση των λιπών να καθίσταται απλή για τον οργανισμό διαδικασία και είναι πολύ σημαντική για τη σωστή λειτουργία του εντέρου και την πέψη.
Η φυσιολογική χολή περιέχει χολικά άλατα, λεκιθίνη και χοληστερόλη, δεν έχει λίθους και αποθηκεύεται στην χοληδόχο κύστη.
Η εμφάνιση χολόλιθων (πέτρες χολής) αυξάνεται με την πάροδο της ηλικίας στην Ευρώπη. Οι χολόλιθοι ταξινομούνται ανάλογα με το κύριο χημικό συστατικό τους και διακρίνονται σε χοληστερολικούς λίθους και λίθους από χολερυθρινικό ασβέστιο.
Η χολολιθίαση είναι συχνότερη στις γυναίκες, σε άτομα με δρεπανοκυτταρική αναιμία, σε άτομα με υψηλή χοληστερόλη και υψηλά τριγλυκερίδια, σε ασθενείς με νόσο CROHN, διαβήτη και κίρρωση, σε κύηση, σε άτομα με κακή κληρονομικότητα.
Η παχυσαρκία, η ταχεία απώλεια βάρους, η δυσανεξία στην γλυκόζη, τα υψηλά επίπεδα ινσουλίνης, αυξάνουν την πιθανότητα προσβολής από χολολιθίαση. Η πλούσια σε φυτικές ίνες διατροφή μειώνει τον κίνδυνο χολοκυστεκτομής σε γυναίκες. Η άσκηση, η πτωχή σε υδατάνθρακες και κορεσμένα λιπαρά διατροφή, συντελούν στην πρόληψη της χολολιθίασης. Φάρμακα όπως η κλοφιβράτη και η κεφτριαξόνη, προκαλούν την δημιουργία χολολίθων.
Η χολολιθίαση, συχνά δεν έχει συμπτώματα και εντοπίζεται κατά την διάρκεια check up ρουτίνας. Επιπλοκές προκύπτουν όταν κάποιος λίθος μετακινηθεί. Σε περίπτωση ενσφήνωσης στον κυστικό ή χοληδόχο πόρο αναπτύσσεται απόφραξη ή φλεγμονή στην θέση του κωλύματος (χοληδοχολιθίαση ή χολοκυστίτιδα). Εάν ο χολόλιθος μετακινηθεί και προσβάλλει το πάγκρεας, αναπτύσσεται παγκρεατίτιδα. Ενίοτε προκαλείται ειλεός από απόφραξη του λεπτού εντέρου από χολόλιθο.
Πόνος, φούσκωμα, δυσπεψία, ξινίλα, ίκτερος, είναι εκδηλώσεις της συμπτωματικής χολολιθίασης.
Κάθε περίπτωση χολολιθίασης είναι διαφορετική. Η πιθανότητα σοβαρών επιπλοκών δεν είναι ίδια σε κάθε περίπτωση χολολιθίασης. Ανάλογα με την θέση, το μέγεθος, τη μορφή των λίθων και την ύπαρξη ή όχι συμπτωμάτων η πιθανότητα ανάπτυξης σοβαρών επιπλοκών κυμαίνεται από μηδαμινή έως εξαιρετικά υψηλή.
Όταν μετά από σωστή ιατρική μελέτη διαπιστωθεί αυξημένος κίνδυνος σοβαρών επιπλοκών, η χειρουργική αφαίρεση της χολής είναι αναγκαία. Η χειρουργική παρέμβαση, ωστόσο, δεν πρέπει να πραγματοποιείται ως ρουτίνα σε κάθε περιστατικό χολολιθίασης, διότι μπορεί να αποβεί επικίνδυνη. Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, εκτός από τους συνήθεις χειρουργικούς κινδύνους, που σήμερα έχουν μειωθεί δραματικά, με την εισαγωγή νεώτερων χειρουργικών τεχνικών (π.χ. λαπαροσκόπηση), τα άτομα στα οποία έχει αφαιρεθεί η χολή κινδυνεύουν σε μεγαλύτερο βαθμό να προσβληθούν από καρκινώματα του οισοφάγου και του εντέρου, λόγω κατάργησης ορισμένων προστατευτικών επιδράσεων που έχει η χολή στον γαστρεντερικό βλεννογόνο. Η χολοκυστεκτομή προκαλεί επίσης οισοφαγίτιδα, λόγω επίτασης του φαινομένου παλινδρόμησης γαστρικών υγρών και διαταραχών πέψης.
Έτσι σήμερα, η χολολιθίαση αντιμετωπίζεται χειρουργικώς σε ορισμένες μόνο περιπτώσεις υψηλού κινδύνου για εμφάνιση σοβαρών επιπλοκών (π.χ. ύπαρξη συμπτωμάτων, μεγάλο μέγεθος λίθων, υποψήφια μεταμόσχευση καρδιάς), ενώ η πλειοψηφία των περιπτώσεων αντιμετωπίζεται με εξατομικευμένη διατροφή και φάρμακα.
Τι πρέπει να γνωρίζετε γενικώς εσείς που πάσχετε από πέτρες στην χολή :
1. Αποφύγετε γλυκά, λιπαρά, αλκοόλ. Καταργείστε το τσιγάρισμα των τροφών και το βούτυρο. Να καταναλώνετε αποβουτυρωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα, να αφαιρείτε «την πέτσα» από το κοτόπουλο και να αποφεύγετε την υπερβολική κατανάλωση κόκκινου κρέατος. Να τρώτε πρωινό και να μην παραλείπετε γεύματα. Να εντάξετε τα φρούτα και τα λαχανικά στην διατροφή σας. Να μασάτε καλά την τροφή σας.
2. Τα τριγλυκερίδια, η χοληστερόλη, το σάκχαρο του αίματος, πρέπει να έχουν άριστη ρύθμιση.
3. Εάν είστε παχύσαρκοι, είναι σημαντικό να χάσετε βάρος. Να αποφεύγετε, ωστόσο, τις στερητικές δίαιτες που οδηγούν σε γρήγορη απώλεια βάρους. Σε αρκετές περιπτώσεις χολολιθίασης, η απώλεια βάρους δεν πρέπει να υπερβαίνει το μισό κιλό το μήνα.
4. Να περπατάτε καθημερινώς.
5. Η σωστή ιατρική παθολογική εξέταση, έχει κομβική σημασία στην αξιολόγηση της χολολιθίασης, στην εκτίμηση της αναγκαιότητας της χειρουργικής επέμβασης και στον καθορισμό της ενδεικνυόμενης θεραπείας.