Ανοσοποιητικό σύστημα και ηλικιωμένος

images_1212017_Pensioner-tablet-600x400.jpg

Το αμυντικό σύστημα του ανθρώπου περιλαμβάνει πολλούς μηχανισμούς άμυνας και προστασίας έναντι των τοξικών παραγόντων. Οι βλαπτικές ουσίες αποκαλούνται γενικώς αντιγόνα.

Το δέρμα που προστατεύει τα ευαίσθητα εσωτερικά όργανα από τους εισβολείς, το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα που φιλτράρει τον εισπνεόμενο αέρα και τα πεπτικά ένζυμα του στομάχου που καταστρέφουν τους εισβολείς που εισέρχονται στο σώμα μαζί με τα ωφέλιμα συστατικά των τροφών, αποτελούν πρώτες γραμμές άμυνας.

Βασικό ρόλο στην άμυνα του οργανισμού έχουν τα λευκά αιμοσφαίρια. Τα λευκά αιμοσφαίρια, που κυκλοφορούν στο αίμα περιλαμβάνουν τα ουδετερόφιλα πολυμορφοπύρηνα, τα ηωσινόφιλα πολυμορφοπύρηνα, τα βασεόφιλα πολυμορφοπύρηνα, τα μονοπύρηνα, τα λεμφοκύτταρα, τα πλασματοκύτταρα. Η ικανότητα του οργανισμού να αντιστέκεται σε εξωτερικούς εισβολείς περιλαμβάνει την ειδική και την γενική ανοσία. Η γενική εγγενής ανοσία, αφορά την γενική ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος να εξουδετερώνει τους παθογόνους παράγοντες.

Βασικό ρόλο στην εγγενή ανοσία έχουν τα ουδετερόφιλα και τα μονοπύρηνα του αίματος καθώς και τα μακροφάγα των ιστών. Τα ουδετερόφιλα και μονοπύρηνα έχουν την ικανότητα, εάν χρειαστεί, να διαπηδήσουν τους πόρους του αιμοφόρου αγγείου και να μεταναστεύσουν στην περιοχή της βλάβης, όπου με το μηχανισμό της φαγοκυττάρωσης καταστρέφουν τα βλαπτικά κύτταρα. Τα ιστικά μακροφάγα είναι μόνιμα καθηλωμένα κύτταρα στους ιστούς, με ικανότητα φαγοκυττάρωσης. Κάτω από ειδικές συνθήκες (π.χ. φλεγμονή), είναι δυνατή η μετανάστευσή τους. Ιδιαίτερα πλούσιος σε ιστικά μακροφάγα είναι ο λεμφικός ιστός (δικτυοκύτταρα λεμφικού ιστού), που εδράζεται στους λεμφαδένες, το σπλήνα, τον θύμο, τις αμυγδαλές, σχηματισμούς του εντέρου και άλλων περιοχών. Ιδιαίτερα πλούσιο σε ιστικά μακροφάγα είναι και το ήπαρ (μακροφάγα κύτταρα φλεβωδών κόλπων του ήπατος), με αποτέλεσμα μία πληθώρα μικροβίων που περνούν με τις τροφές στην πυλαία κυκλοφορία του ήπατος, να καταστέφονται πριν περάσουν στη συστηματική κυκλοφορία.

Η ειδική ανοσία, αφορά την ιδιαίτερη ικανότητα του οργανισμού να αναπτύσσει ειδική αναμνηστική ανοσία έναντι ορισμένων παθογόνων αιτίων. Βασικοί συντελεστές της ειδικής ανοσίας είναι τα λεμφοκύτταρα, που παράγονται στον λεμφικό ιστό. Μετά την είσοδο του λοιμογόνου παράγοντα ειδικά αντισώματα που παράγονται από λεμφοκύτταρα (Β λεμφοκύτταρα) και ειδικά ευαισθητοποιημένα λεμφοκύτταρα (Τ λεμφοκύτταρα) επιτίθενται στο παθογόνο. Τα διαφοροποιημένα Β λεμφοκύτταρα αποτελούν τα πλασματοκύτταρα. Τα ειδικά αντισώματα και τα ειδικά ευαισθητοποιημένα λεμφοκύτταρα έχουν σημαντικό ρόλο στην ανοσολογική μνήμη, στην οποία οφείλεται η ανοσία που αναπτύσσει ο οργανισμός έναντι ορισμένων παθογόνων μικροοργανισμών μετά τη λοίμωξη.

Το συμπλήρωμα είναι ένα σύστημα ανενεργών ενζύμων του αίματος, το οποίο αποτελεί «γέφυρα εγγενούς-ειδικής ανοσίας». Ενεργοποιεί μηχανισμούς γενικής και ειδικής ανοσίας και ενεργοποιείται από παράγοντες που μετέχουν στην γενική και ειδική ανοσία. Μία από τις βασικές οδούς ενεργοποίησης του καταρράκτη του συμπληρώματος είναι η σύνδεση αντισώματος-βλαπτικού παράγοντα.

Η φλεγμονή είναι ένα σύμπλεγμα διαδοχικών αλλοιώσεων των ιστών, ως αντίδραση στην βλάβη που επιφέρει ο βλαπτικός παράγοντας. Χημικές ουσίες που απελευθερώνονται, λόγω της φλεγμονής, έχουν σημαντικές δράσεις στην άμυνα. Επί παραδείγματι, η ισταμίνη και η βραδυκινίνη περιχαρακώνουν την περιοχή της φλεγμονής. Τα πυρετογόνα, έχουν ως άμεσο αποτέλεσμα την ρύθμιση της κεντρικής θερμοκρασίας σε υψηλότερα επίπεδα από τον υποθάλαμο και την εμφάνιση πυρετού στα λοιμώδη νοσήματα. Οι κυτοκίνες (π.χ. οι ιντερλευκίνες, η ιντερφερόνη α, παράγοντας νέκρωσης όγκων (TNF), συντελούν στην ρύθμιση ανοσιακών, αποτοξινωτικών και αιμοποιητικών διεργασιών. Ορισμένες ουσίες, που παράγονται σε κυτταρικό επίπεδο εξουδετερώνουν άχρηστες ουσίες του μεταβολισμού και τοξίνες.

Η ηλικία είναι ο κυριότερος φυσιολογικός παράγοντας που προκαλεί καταστολή του ανοσοποιητικού στον ενήλικο. Η καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος με την ηλικία οφείλεται σε πολλές ταυτόχρονες παθοφυσιολογικές διαταραχές. Τα ανατανακλαστικά του βήχα, της απόχρεμψης, της φυσιολογικής κατάποσης αλλοιώνονται, λόγω κακής αιμάτωσης του εγκεφάλου που ρυθμίζει τα αντανακλαστικά αυτά.

Με την ηλικία το ανοσοποιητικό σύστημα είναι λιγότερο σε θέση να διακρίνει παράγοντες του σώματος από βλαπτικά αντιγόνα. Αυτό σημαίνει βραδεία αντίδραση σε βλαπτικά ερεθίσματα, αλλά και αυξημένη τάση για παραγωγή αντισωμάτων που κατευθύνονται ενάντια στους ίδιους τους ιστούς του σώματος (αυτοαντισώματα). Υπάρχει πτώση λεμφοκυττάρων και συμπληρώματος. Τα αντισώματα είναι λιγότερο ικανά να παγιδεύουν τα βλαπτικά αντιγόνα (μειωμένη λειτουργικότητα).Τα μακροφάγα και τα λεμφοκύτταρα καταστρέφουν τα βακτήρια, τα καρκινικά κύτταρα και άλλα αντιγόνα πιο αργά. Οι παθοφυσιολογικές αυτές μεταβολές πιθανώς συντελούν και στην αυξημένη συχνότητα του καρκίνου μεταξύ των ηλικιωμένων.

Με την πάροδο της ηλικίας, το άτομο γίνεται περισσότερο ευπρόσβλητο σε επικίνδυνες λοιμώξεις. Λόγω της μειωμένης ανταπόκρισης, τα σημεία της λοίμωξης (π.χ. πυρετός, βήχας) υπολειτουργούν και ο ηλικωμένος μπορεί να έχει σοβαρή λοίμωξη χωρίς πυρετό. Έτσι η στενή παρακολούθηση του ηλικιωμένου σε όλη την διάρκεια της λοίμωξης, είναι αναγκαία, ακόμη και εάν πρόκειται για απλή ίωση.

Ποικίλοι παράγοντες και χρόνια νοσήματα επιδεινώνουν την «φυσιολογική» ανοσοκαταστολή της ηλικίας.

Ο κατάλογος των νοσημάτων και των παραγόντων αυτών είναι μακρύς. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε:

 Το κάπνισμα

 Την ρύπανση της ατμόσφαιρας

 Το stress

 Τις αναπνευτικές λοιμώξεις (συνήθως προκαλούν παροδική καταστολή)

 Τις αλλεργίες

 Την αναιμία

 Την κακή διατροφή

 Την υπερκόπωση

 Τον αλκοολισμό

 Τη στεφανιαία νόσο

 Την κίρρωση του ήπατος

 Την χρόνια αναπνευστική πνευμονοπάθεια

 Τη νεφρική ανεπάρκεια

 Την λοίμωξη από τον ιό του aids

 Τα ψυχιατρικά νοσήματα

 Τη σπληνεκτομή

 Tα νοσήματα με ελαττωματική παραγωγή αντισωμάτων (π.χ. λευχαιμία)

 Νοσήματα υπό κορτικοειδή

 Τις χρόνιες μεταβολικές νόσους

 Τα καρκινώματα

 Τον διαβήτη

 Ορισμένα νευρολογικά νοσήματα

 Την αιμοσφαιρινοπάθεια

Η σωστή παθολογική εξέταση έχει ζωτική σημασία σε κάθε περίπτωση. Ο εντοπισμός και η άριστη ρύθμιση τυχόν υποκείμενου παθολογικού νοσήματος ή παράγοντα είναι πολύ σημαντική. Σε αρκετές περιπτώσεις απαιτείται φαρμακευτική αγωγή σε συνδυασμό με εφαρμογή ειδικών διατροφικών προγραμμάτων και προγραμμάτων καθημερινότητας ανάλογα με το είδος της πάθησης.

Η ενισχυτική εφαρμογή εμβολίων προς τόνωση του ανοσοποιητικού, είναι απαραίτητη. Τα κύρια εμβόλια που χορηγούνται στον ηλικιωμένο, είναι τα εμβόλια της γρίπης, της πνευμονίας, του τετάνου, του έρπητα ζωστήρα. Τα εμβόλια διεγείρουν την ανοσοποιητική απάντηση του οργανισμού, χωρίς να προκαλούν νόσο. Προκαλούν έντονη ανοσολογική διέγερση, με παραγωγή αντισωμάτων, τα οποία προσφέρουν στο άτομο ανοσία. Παρά ταύτα, υπάρχουν και αρκετά άτομα “non responders”, τα οποία δεν αντιδρούν αποτελεσματικά. Η ανοχή και η ασφάλεια των εμβολίων είναι υψηλή, με λίγες παρενέργειες που περιλαμβάνουν πρήξιμο, πόνο στην θέση της ένεσης, μυϊκά άλγη, κακουχία, ελαφρό γριπώδες σύνδρομο για λίγες ημέρες μετά την ένεση. Είναι απαγορευτικά, ωστόσο, για ορισμένες κατηγορίες ατόμων (π.χ. θανατηφόρες αλλεργίες σε συστατικά του εμβολίου).

Πηγή : http://anastasiamoschovaki1.blogspot.gr/