Το check up είναι ο περιοδικός ιατρικός έλεγχος που γίνεται σε άτομα χωρίς συμπτώματα και αποσκοπεί:
• Στον πρώιμο εξατομικευμένο εντοπισμό και άρση παραγόντων κινδύνου για επικίνδυνα νοσήματα που δρουν ύπουλα κατά την καθημερινότητα.
• Στον πρώιμο εντοπισμό και θεραπεία ειδικών επικίνδυνων νοσημάτων.
• Στην τόνωση του οργανισμού με εξατομικευμένες παρεμβάσεις ώστε να διατηρεί ένα υψηλό επίπεδο φυσικής κατάστασης για να ανταποκρίνεται με επάρκεια στις φυσικές εργασιακές και κοινωνικές αντιξοότητες της καθημερινότητας.
Α. Πρώιμος εντοπισμός και η άρση επικίνδυνων συνήθων παραγόντων κινδύνου που δρουν ύπουλα κατά την καθημερινότητα.
Κατά την διάρκεια του ολοκληρωμένου παθολογικού check up διερευνάται η έκθεση του ατόμου σε παράγοντες κινδύνου που μπορεί να είναι συνήθειες της καθημερινότητας ή να αφορούν συνθήκες εργασίας και περιβάλλον διαβίωσης. Οι πιο συνήθεις παράγοντες κινδύνου που επικρατούν στην Ελλάδα και διερευνώνται κατά την διάρκεια του σωστού παθολογικού προληπτικού ελέγχου είναι το κάπνισμα, η υπερβολική κατανάλωση άλατος, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου, τα trans λιπαρά στην διατροφή, η χαμηλή κατανάλωση ψαριών τροφίμων πλούσιων σε μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά, η υπερβολική πρόσληψη θερμίδων, η χαμηλή πρόσληψη φρούτων λαχανικών, η εγκατάλειψη της μεσογειακής διατροφής, η καθιστική ζωή, η έκθεση σε ρύπους της ατμόσφαιρας.
Β. Πρώιμος εντοπισμός και θεραπεία ειδικών νοσημάτων
Αρκετά σοβαρά νοσήματα και παθολογικές καταστάσεις δεν έχουν συμπτώματα στα αρχικά στάδια, εντοπίζονται κατά την διάρκεια της ολοκληρωμένης παθολογικής εξέτασης και απαιτούν εργαστηριακούς ελέγχους.
Συνήθη σοβαρά νοσήματα και παθολογικές καταστάσεις είναι η στεφανιαία νόσος της καρδιάς, το αορτικό ανεύρυσμα, ο καρκίνος, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, η αλκοολική ηπατίτιδα, η οστεοπόρωση, η χρόνια αποφρακτική αγειοπάθεια, η χλαμυδιακή λοίμωξη το μεταβολικό σύνδρομο, οι βλάβες από το κάπνισμα, οι βλάβες από το αλκοόλ, η αύξηση της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων, η αύξηση του σακχάρου αίματος, η αύξηση της αρτηριακής πίεσης, η υπερουριχαιμία, η ύπαρξη μη συμπτωματικών ανευρυσμάτων, η ύπαρξη προκαρκινικών αλλοιώσεων, η έκθεση σε σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, η οστεοπόρωση, ο κίνδυνος υπογονιμότητας λόγω έκθεσης σε χλαμύδια σε νεώτερα άτομα.
Οι συνήθεις έλεγχοι που απαιτούνται εκτός από τη σωστή ετήσια ιατρική παθολογική εξέταση και τις γενικές εξετάσεις αίματος και ούρων είναι παπ τεστ κάθε έτος σε γυναίκες μετά την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας, μαστογραφία σε γυναίκες κάθε δύο έτη μετά την ηλικία των σαράντα ετών και κάθε έτος μετά την ηλικία των πενήντα ετών, κολονοσκόπηση κάθε δεκαετία μετά τα πενήντα, PSA σε άντρες μετά τα πενήντα έτη, υπερηχογράφημα για ανεύρυσμα σε καπνιστές άνω των εξήντα ετών, εξέταση για χλαμύδια σε νεαρές γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, περιοδικός έλεγχος για οστεοπόρωση μετά την εμμηνόπαυση. Όταν εκτός από κοινούς παράγοντες κινδύνου, το άτομο εκτίθεται εξατομικευμένα σε ειδικούς παράγοντες κινδύνου ή όταν κατά την ιατρική παθολογική εξέταση διαπιστώνονται ειδικά παθολογικά ευρήματα ή υπάρχει δυσμενής κληρονομικότητα ή υφίστανται ειδικές συνθήκες διαβίωσης, μία ή περισσότερες από τις προαναφερόμενες ιατρικές εξετάσεις μπορεί να γίνουν σε πιο νεαρή ηλικία ή το προαναφερόμενο check up εμπλουτίζεται περαιτέρω με ειδικούς ελέγχους. Xαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η εκτέλεση ηλεκτροκαρδιογραφικού ελέγχου σε νέα άτομα με έντονη αθλητική δραστηριότητα και η εφαρμογή κολονοσκόπησης πριν την ηλικία των 30 ετών σε ορισμένους ασθενείς με κληρονομικές μορφές καρκίνου του εντέρου.
Γ. Τόνωση του οργανισμού
Η σύγχρονη πρόληψη σήμερα έχει ως στόχο την τόνωση του οργανισμού και την διασφάλιση νεαρής βιολογικής ηλικίας. Αυτό είναι απαραίτητο σήμερα ειδικά όταν υπάρχουν αυξημένες εργασιακές απαιτήσεις ή κοινωνικές αντιξοότητες στην καθημερινότητα που απαιτούν υψηλό επίπεδο φυσικής κατάστασης. Τα προγράμματα διασφάλισης νεαρής βιολογικής ηλικίας και τόνωσης περιλαμβάνουν εξατομικευμένα διατροφικά προγράμματα, ειδικά συμπληρώματα διατροφής και εμβόλια ανοσοποίησης όταν απαιτούνται.
Γενικά μέτρα:
· Να απέχετε από το κάπνισμα.
· Να περπατάτε συστηματικά επί τρίωρο την εβδομάδα
· Να καταναλώνετε καθημερινά φρούτα και λαχανικά
· Να ακολουθείτε μεσογειακά διατροφικά πρότυπα διατροφής.
· Να τρώτε καθημερινά πρωινό.
· Να αποφεύγετε τα ζωικά λίπη, την υπερκατανάλωση αλκοόλ και τα τυποποιημένα προϊόντα (fast food).