Πόσες φορές σας έχει τύχει να πείτε μια μέρα θα ξυπνήσω ότι ώρα θέλω χωρίς ξυπνητήρι και τελικά να ξυπνήσετε ακριβώς την ίδια ώρα που θα χτυπούσε το ξυπνητήρι σας χωρίς διάφορα ούτε ενός λεπτού; Τι ρολόι του οργανισμού μας είναι τελικά αυτό που μας κάνει να λειτουργούμε έτσι και πόσο καλά κουρδισμένο είναι; Όπως έχει παρατηρηθεί, σχεδόν όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί (φυτά, ζώα, μύκητες), υφίστανται μια βιολογική διαδικασία που παρουσιάζει περιοδικές μεταβολές στη διάρκεια ενός 24ώρου και ονομάζεται κιρκάδιος ρυθμός. Ο κιρκάδιος ρυθμός είναι ουσιαστικά το βιολογικό ρολόι του οργανισμού μας που μέσα από μελέτες φαίνεται πώς η διατάραξή του συνδέεται με μεταβολικές, ψυχικές διαταραχές και εμφάνιση σοβαρών ασθενειών.
Πώς λειτουργεί το βιολογικό ρολόι;
Το σώµα και ο εγκέφαλός µας είναι προγραμματισμένα έτσι ώστε η φυσιολογία και η συμπεριφορά µας να προσαρμόζονται ανάλογα µε το αν είναι µέρα ή νύχτα και κάθε λειτουργία να γίνεται στη σωστή ώρα. Το βιολογικό µας ρολόι βρίσκεται στον υπερχιασματικό πυρήνα του εγκεφάλου, στο πρόσθιο τμήμα του υποθαλάμου (υπόφυση) και δεν είναι ενιαίο. Αποτελείται από πολλά επί µέρους «χρονόµετρα» διάσπαρτα σε διάφορα σηµεία του σώµατος τα οποία συντονίζονται από αυτό ακόµη και σε επίπεδο κυττάρων (ήπαρ, λιπώδης ιστός). Αυτό σηµαίνει ότι καθημερινά χρειαζόμαστε ορισμένα σήµατα-χρονοδότες για να συγχρονίσουµε τον εσωτερικό βιολογικό µας χρόνο µε τον εξωτερικό κύκλο ηµέρας – νύχτας που διαρκεί ακριβώς 24 ώρες.
Ο πιο σηµαντικός χρονοδότης είναι το φως της ημέρας και η εναλλαγή του µε το σκοτάδι της νύχτας κατά την διάρκεια της οποίας εκκρίνεται μία ορμόνη, η µελατονίνη και δίνει στον εγκέφαλο το σήµα ότι είναι νύχτα. Άλλοι χρονοδότες είναι η θερμοκρασία του σώµατος, τα προγραμματισμένα γεύµατα µέσα στη µέρα και διάφορες συνθήκες όπως το ξυπνητήρι. Όταν για κάποιο λόγο χάνουµε αυτά τα σήματα, το εσωτερικό ρολόι µας και κατά συνέπεια οι καθηµερινές µας λειτουργίες αποσυντονίζονται.
Βιολογικό ρολόι και μεταβολισμός
Πρόσφατες μελέτες σε πειραματόζωα συνδέουν τη ρύθμιση της ενέργειας με τον κιρκάδιο ρυθμό σε επίπεδο μοριακό, φυσιολογίας και συμπεριφοράς και ερευνούν την πιθανότητα η χρονική στιγμή της πρόσληψης τροφής να μπορεί να επηρεάσει αρνητικά το σωματικό βάρος. Άλλες μελέτες έχουν δείξει σύνδεση μεταξύ της λειτουργίας του βιολογικού ρολογιού του οργανισμού και διαταραχών του μεταβολισμού (παχυσαρκία) όπως σε περιπτώσεις βραδινής εργασίας η χρόνιου jet lag . Τέλος, αλλά πειράματα δείχνουν ότι μια διατροφή πλούσια σε λιπαρά απορρυθμίζει το βιολογικό ρολόι ποντικών που ζουν σε έναν φυσιολογικό κύκλο ημέρας/νύχτας.
Tips για καλύτερο συντονισμό!
− Εκτεθείτε στο φυσικό φως το πρώτο µισό της ηµέρας.
− Προτιµήστε απαλό φωτισµό το βράδυ και µειώστε την έκθεσή σας σε έντονο τεχνητό φως (π.χ τηλεόραση) γιατί καταστέλλει την παραγωγή της µελατονίνης.
− Τηρήστε σταθερό κύκλο γευμάτων.
− Μην παραλείπετε γεύµατα, και ιδιαίτερα το πρωινό.
− Αποφύγετε τα πλούσια λιπαρά γεύµατα τις βραδινές ώρες γιατί έτσι καταστέλλεται η κινητικότητα του εντέρου.
− Τηρήστε ένα σταθερό ωράριο ύπνου (πηγαίνετε στο κρεβάτι και ξυπνήστε κάθε µέρα την ίδια ώρα).
− Κοιµηθείτε χωρίς φως σε ήσυχο χώρο.
Πηγή : http://www.nutrimed.gr