Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί ο αριθμός των γυναικών που ασχολούνται επαγγελματικά με τον αθλητισμό, το επίπεδο του οποίου έχει ανέβει σημαντικά.
Για να μπορέσει μια γυναίκα να ξεχωρίσει, απαιτούνται πολλές ώρες σκληρής προπόνησης καθώς και ιδιαίτερες απαιτήσεις ως προς το σωματότυπο των γυναικών. Σε αθλήματα όπως ο χορός, η ρυθμική γυμναστική και η ενόργανη γυμναστική απαιτούνται χαμηλά ποσοστά λιπώδη ιστού, έτσι ώστε οι αθλήτριες να έχουν καλύτερη εμφάνιση, αλλά και για να μπορούν να εκτελούν με μεγαλύτερη ευκολία την ποικιλία ασκήσεων που απαιτεί το άθλημά τους (ασκήσεις ευκαμψίας, αντίσταση με το βάρος του σώματος κ.ο.κ). Στην προσπάθειά τους, όμως, να πετύχουν ένα χαμηλό σωματικό βάρος καταφεύγουν σε ανορθόδοξες μεθόδους αδυνατίσματος και απίσχνανσης, με αποτέλεσμα να εμφανίζουν αμηνόρροια (διακοπή του φυσιολογικού έμμηνου κύκλου), απώλεια της οστικής μάζας και οστεοπόρωση.
Ας δούμε πιο αναλυτικά τα προβλήματα που συνήθως προκύπτουν….
1. Χαμηλή ενεργειακή πρόσληψη & διαταραχές λήψης τροφής
Αυτό είναι το κυριότερο πρόβλημα που δημιουργεί όλα τα υπόλοιπα. Η ενέργεια που λαμβάνουμε από την διατροφή μας χρησιμοποιείται από τον οργανισμό για διάφορες βασικές λειτουργίες: ανοσία, θερμότητα, ανάπτυξη, κίνηση, αναπαραγωγή κτλ. Η ενέργεια που χρησιμοποιείται για κάθε μια από αυτές τις διαδικασίες δεν είναι διαθέσιμη για κάποια άλλη. Όσον αφορά στους αθλητές, η ενεργειακή διαθεσιμότητα ορίζεται ως η καθημερινή ενέργεια που απομένει μετά την προπόνηση για να χρησιμοποιηθεί από τον οργανισμό για τις βασικές λειτουργίες του. Μειώνοντας την καθημερινή ενεργειακή πρόσληψη από την διατροφή ή αυξάνοντας την ενεργειακή κατανάλωση από την άσκηση, οι αθλητές μπορούν να μειώσουν τόσο πολύ την ενεργειακή διαθεσιμότητα ώστε να μην επαρκεί για τις βασικές λειτουργίες του οργανισμού. Αυτό παρατηρείται κυρίως στις αθλήτριες, όπου η ενεργειακή τους πρόσληψη είναι πολύ χαμηλότερη από αυτήν που απαιτείται.
Η πρώτη διαταραχή που εμφανίζεται είναι οι «Διαταραχές λήψης τροφής» (eating disorders) λόγω της μείωσης της ενεργειακής πρόσληψης από τις αθλήτριες για να αυξήσουν την απόδοσή τους ή να βελτιώσουν την εμφάνισή τους. Ακόμα και με την πρόφαση της απώλειας λίπους, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να ελαχιστοποιούμε την πρόσληψη της τροφής. Οι μέθοδοι που ακολουθούν περιλαμβάνουν παρατεταμένη νηστεία, χρήση διουρητικών και καθαρτικών, αλλά και αυτοπροκαλούμενο εμετό, με σκοπό τη μικρότερη δυνατή πρόσληψη θερμίδων και βάρους. Δυστυχώς, τα συμπτώματα δεν είναι εμφανή από την αρχή, μπορούν όμως να γίνουν αντιληπτά από ειδικούς. Τα πιο συνηθισμένα, εκτός από την μειωμένη απόδοση, είναι η κούραση, η μειωμένη ανοσία και η έλλειψη συγκέντρωσης.
2. Αμηνόρροια
Ως αμηνόρροια χαρακτηρίζεται η απουσία ή η παύση εμμήνου ρύσης και διακρίνεται σε πρωτογενή και δευτερογενή. Πρωτογενής αμηνόρροια (καθυστερημένη εμμηναρχή) ονομάζεται η απουσία εμμήνου ρύσης ως την ηλικία των 16 σε ένα κορίτσι με δευτερογενή χαρακτηριστικά φύλου.Η δευτερογενής αμηνόρροια είναι η απουσία τριών ή και περισσότερων διαδοχικών εμμηνορροϊκών κύκλων μετά την εμμηναρχή. Η αμηνόρροια παρατηρείται σε ποσοστό 3.4 με 66% στις αθλήτριες, ενώ στο γενικό πληθυσμό κυμαίνεται μεταξύ 2 με 5%.
Πολλοί λανθασμένα πιστεύουν ότι η αμηνόρροια είναι δείκτης επαρκούς προπόνησης παρά ένα σύμπτωμα που απαιτεί ιατρική παρακολούθηση. Πολλές αθλήτριες και οι προπονητές τους δε θεωρούν και δεν αναφέρουν την αμηνόρροια ως ανωμαλία. Όμως η αμηνόρροια είναι μια κατάσταση που οδηγεί σε μειωμένα επίπεδα οιστρογόνων και πρόωρη απώλεια οστικής πυκνότητας. Είναι ένα σύμπτωμα που απαιτεί ιατρική αξιολόγηση μέσα στους 3 πρώτους μήνες από την εμφάνισή της και αποτελεί το πιο αναγνωρίσιμο στοιχείο της γυναικείας αθλητικής τριάδας.
3. Οστεοπόρωση
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει προκύψει για τον μεταβολισμό του ασβεστίου στις γυναίκες αθλήτριες, καθώς ορισμένες μελέτες έχουν αναφέρει χαμηλή οστική πυκνότητα και αυξημένο κίνδυνο για κατάγματα κατά την διάρκεια μηχανικής καταπόνησης. Αυτό το πρόβλημα δεν είναι μόνο συνέπεια της χαμηλής πρόσληψης ασβεστίου από τις αθλήτριες. Η κυριότερη αιτία της προεμμηνοπαυσιακής οστεοπόρωσης στις αθλήτριες είναι η μειωμένη παραγωγή ωοθηκικών ορμονών και η υποοιστρογοναιμία ως αποτέλεσμα της υποθαλαμικής αμηνόρροιας.
Οι χαμηλές συγκεντρώσεις των ωοθηκικών ορμονών σε αθλήτριες με εμμηνορροϊκές ανωμαλίες σχετίζονται με μειωμένη οστική μάζα και αυξημένους ρυθμούς οστικής απώλειας που γενικεύονται σε ολόκληρο το σκελετό. Δεν εμφανίζουν όμως όλες οι αθλήτριες με αμηνόρροια χαμηλή οστική μάζα. Η κατάσταση των οστών τους εξαρτάται από τη διάρκεια και τη σοβαρότητα της εμμηνορροϊκής δυσλειτουργίας, την ηλικία, την ηλικία εμμηναρχής, το μέγεθος του σώματος, το είδος της άσκησης, καθώς και από τους γενετικούς παράγοντες (οικογενειακή προδιάθεση) και τη διατροφική τους κατάσταση. Έχουν αυξημένη προδιάθεση για τραυματισμούς και κατάγματα κατά τη διάρκεια των προπονήσεων. Αυτό που συμβαίνει στις αθλήτριες με αμηνόρροια είναι η μείωση των επιπέδων των οιστρογόνων και αυτό έχει ως συνέπεια τη μείωση της απορρόφησης ασβεστίου και την αύξηση της απέκκρισής του. Η διάρκεια της αμηνόρροιας για μια αθλήτρια επηρεάζει το ποσοστό απώλειας οστικής μάζας ενώ όταν η περίοδος επανέρχεται, τότε αυξάνεται η οστική πυκνότητα. Η μέθοδος που χρησιμοποιείται τελευταία για την αναγνώριση ατόμων με χαμηλή οστική μάζα και την ανταπόκρισή τους στη θεραπεία είναι η Διπλής Ενέργειας Απορροφησιομετρία (DXA).
Η θεραπεία με αντικατάσταση ορμονών φαίνεται να διατηρεί την οστική μάζα, αλλά όχι να την αυξάνει ενώ η πρόσληψη συμπληρωμάτων ασβεστίου δεν έχει καμία επίδραση στην οστική πυκνότητα των αθλητριών με αμηνόρροια. Η μείωση της έντασης της άσκησης και η βελτίωση της διατροφικής κατάστασης βοηθούν στην αποκατάσταση του κύκλου και επομένως στη μη επιπρόσθετη απώλεια οστικής μάζας.
Πηγή : http://www.nutrimed.gr